بررسی سینوپتیکی و ارائه الگوهای بارش تگرگ در استان آذربایجان شرقی

تگرگ یکی از از انواع ریزش های جوی است که هر ساله خسارات زیادی به بخش های کشاورزی، حمل و-نقل، اقتصاد و... در جهان وارد می کند. استان آذربایجان شرقی نیز یکی از کانون های اصلی رخداد این پدیده در کشور است. در این پژوهش جهت بررسی پدیده تگرگ از دو روش آماری و سینوپتیکی استفاده شده است، در روش سینوپتیکی، نقشه های سینوپتیکی سطح زمین و سطوح بالا، نمودار اسکیوتی و داده های جوبالای 10 ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان شرقی در طول دوره ی آماری 10 ساله (2010-2001) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که دمای هوا و ارتفاع ابر در تشکیل و رشد دانه های تگرگ نقش مستقیمی دارند، و نیز از نظر زمانی بیشترین فراوانی رخداد تگرگ در فصل بهار و دوره ی گرم سال و از نظر مکانی مربوط به ایستگاه مرند می باشد. همچنین بین بارش تگرگ و ارتفاع در استان همبستگی معنی داری مشاهده نشد. نتایج حاصل از بررسی نقشه های سینوپتیک نشان دادند که اگر فرارفت هوای سرد در نقشه 500 میلی باری و فرارفت هوای گرم در سطح 850 میلی باری مشاهده شود احتمال وقوع تگرگ افزایش می یابد. همچنین مشخص شد که هسته ی سرعت رودباد در هنگام بارش تگرگ در غرب و شمال غرب منطقه مورد مطالعه قرار دارد. شاخص های ناپایداری از روی نمودارهای اسکیوتی بررسی شده و معلوم شد در مواردی که شاخص si عدد بزرگی را نشان می دهد، زیاد بودن شاخص ki آن را جبران می کند و برعکس. در مواردی که هم شاخص ki و هم شاخصsi شدید بودن توفان را ضعیف نشان می دهند بالا بودن شاخص tti آن را جبران کرده است. چینش قائم باد نیز با توجه به داده های جوبالا برای روزهای بارش به دست آمد و مشخص شد که با افزایش ارتفاع سرعت باد نیز افزایش پیدا کرده است. و در انتها آثار محیطی تگرگ، روش های پیش بینی آن و فن آوری تگرگ زدایی مورد بحث قرار گرفته است.